باغ شاهزاده ماهان یا باغ شازده ماهان یکی از باغهای تاریخی ایران به شمار میرود. این باغ در حدود ۲ کیلومتری شهر ‹››ماهان››› و در نزدیکی شهر کرمان و در دامنه کوههای تیگران جای گرفته و مربوط به پایان دوره قاجاریه است.
ویژگیهای باغ
باغ مساحتی نزدیک به ۵/۵ هکتار دارد. دو مجموعه شرقی و غربی دارد. کوشک یا همان عمارتهای آن بسیار زیباست و به صورت دو اشکوب ساخته شدهاست و سر در آن از معماری زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغهای ایرانی برجسته میسازد. در باغ فوارهها یا آبفشان هایی نیز وجود دارد که در درازنای باغ قرار دارند و از زیباترین فوارههای باغهای ایرانی هستند. فوارههای باغ شاهزاده بر پایه نیروی اختلاف ارتفاع کارکرد دارند. درازای باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷ متر و پهنای آن ۱۲۲ متر است، و از این رو بزرگترین و زیباترین باغ تاریخی ایرانی محسوب میشود. این باغ در بیشتر سال و به ویژه در فصل تابستان و بهار بازدیدکنندگان پرشماری دارد.
جای گرفتن در جاده گذری کرمان به بم و در مسیر جاده کهن ابریشم از عواملی است که این محل را برای احداث یک باغ اشرافی مناسب ساختهاست. هنگام ورود، به ویژه در طبقه بالایی سردر خانه به جز نماها و چشماندازهای بیرونی باغ، چشمانداز چهارباغ و در جهت وارونه بر آن و چشمانداز کوه را ممکن میسازد. این چشماندازهای دیدنی یعنی دیدن جوش و خروش آب، حوضچهها و آبشارها هر کدام به نوبه خود تأکیدی بر محورهای عمود بر محور اصلی دارند و همراه با با آرایش گیاهی چشماندازهای درونی بیمانندی را به دست میدهند.
در این باغ درختان میوه گوناگونی به چشم میخورند و در جلوی عمارت هم حوضها و فوارهها آبنمای زیبایی را تشکیل دادهاند. آب باغ از رودخانه کوچک تیگران فراهم میشود.
معماری
این باغ از نمونه باغ تختهای ایرانی است و در زمینی مستطیلی شکل به مساحت پنج و نیم هکتار بنا شده و دارای سردر ورودی بسیار زیبایی است. بناهای باغ عبارتند از کوشک اصلی یعنی سکونتگاه دائمی یا فصلی مالک که در انتهای سربالایی باغ قرار دارد. سردر خانه در ورودی باغ به صورت بنایی خطی جبهه ورودی باغ را اشغال کرده و در دو طبقه بنا گردیدهاست. طبقه بالای این سردر دارای اتاقهایی است که برای زندگی و پذیرایی پیش بینی شدهاند. سایر بناهای خدماتی باغ از حصار اصلی استفاده نموده و به صورت دیواری مرکب بناهای مختلف خدماتی را در نقاط مناسب در خود جا دادهاست. این باغ علاوه بر سردر، شامل عمارت شاهنشین و حمام نیز میباشد. در حال حاضر قسمت شاهنشین، به یک رستوران تبدیل شده و توسط بخش خصوصی اداره میشود.
پیشینه
این باغ نخست به دستور محمدحسن خان سردار ایروانی حاکم وقت کرمان ساخته شد و بنای درون آن بعدها توسط عبدالحمید میرزا ناصرالدوله حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی (۱۲۹۸ ه.ق تا ۱۳۰۹ ه. ق) ساخته شد. با این همه، با مرگ وی ساخت بنای آن نیمه ساخته رها شد.گفته میشود وقتی خبر مرگ ناگهانی حاکم را به ماهان میبرند، بنّایی که مشغول تکمیل سردر ساختمان بود تغار گچی را که در دست داشته محکم به دیوار کوبیده و کار را رها کرده و فرار نمودهاست. به همین علت جاهای خالی کاشیها را بر سردر ورودی میتوان دید. تاریخ بنای باغ ۱۲۷۶خورشیدی است.
ثبت جهانی
این باغ یکی از ۹ باغ ایرانی است که در سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید و اطلاعات این باغ از طرف یونسکو به ۳۵ زبان ترجمه و در نقشه گردشگری یونسکو قرار گرفتهاست.